„Pełna chwały i męstwa działalność bojowa…” Wojska wielkopolskie w wojnie polsko – bolszewickiej 1919 – 1920 w zbiorach Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego

Poznań, 2020/2021

Wielkopolskie Muzeum Wojskowe w Poznaniu
Stary Rynek 9
Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu

 „Pełna chwały i męstwa działalność bojowa…”

Wojska wielkopolskie w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920

w zbiorach Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego

Z okazji 100. rocznicy  Bitwy Warszawskiej i wydarzeń zwanych „Cudem nad Wisłą” Wielkopolskie Muzeum Wojskowe udostępnia pokaz o udziale żołnierzy wielkopolskich w tamtych wydarzeniach. Przypominamy męstwo Wielkopolan walczących od marca 1919 r. w obronie Kresów Wschodnich oraz  wysiłek społeczeństwa Wielkopolski, dzięki któremu możliwe było zorganizowanie i wyposażenie  znaczącej ilości oddziałów odrodzonego Wojska Polskiego.

Wojska Wielkopolskie to siły zbrojne formowane od stycznia 1919 r. Do końca tego roku zorganizowano trzy dywizje strzelców Wlkp., Pomorską Dywizję Strzelców, wiele pułków i batalionów różnych rodzajów broni.

Pierwszym oddziałem, który z Wielkopolski udał się na odsiecz Lwowa była Kompania Ochotnicza, która wyjechała 9 marca 1919 r., a następnie Poznański Ochotniczy Batalion Śmierci oraz Grupa płk. D. Konarzewskiego. W sierpniu nastąpił kolejny wyjazd  na wschód, na Front Litewsko-Białoruski.

Główną siedzibą dowództwa 1 Dywizji Strzelców Wlkp. (14 Dywizji Piechoty Wlkp.) stał się Bobrujsk. Żołnierze wielkopolscy spędzili w tym mieście  ok. 10 miesięcy. Przeprowadzali wypady za Berezynę  zdobywając liczne trofea wojenne. Bobrujsk był symbolem Rzeczypospolitej dla okolicznych mieszkańców.

W pierwszych dniach lipca 1920 na rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego dywizja opuściła miasto. Odwrót wśród ciężkich walk trwał kilka tygodni, potem 14 Dywizja Piechoty Wlkp. uczestniczyła w uderzeniu znad Wieprza, w walkach o Berezę Kartuską i Kobryń, a gdy zawarto rozejm, żołnierze przeszli na linię demarkacyjną.

W zbiorach Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego znajduje się wiele obiektów pochodzących z tamtego okresu. Większość fotografii dotyczy pobytu 14 Dywizji Piechoty Wlkp. w okolicy Bobrujska. Pokazują  żołnierzy na pozycjach bojowych, spotkania towarzyskie oraz zdobycze wojenne. Rannymi i chorymi żołnierzami zajmowała się wojskowa służba zdrowia. Ten aspekt służby wojskowej znajduje swoje odzwierciedlenie na ekspozycji, a straty przypominają fotografie pogrzebów i cmentarzy.

Wśród obiektów z 1920 r. najcenniejsza jest czapka kaprala Z. M .Ziemskiego z 15 Pułku Ułanów Poznańskich, (poległ 24 września 1920 r. pod Międzyrzeczem) wraz z fotografią oraz relacją przyjaciela o jego śmierci.

Bohaterscy żołnierze wyróżnieni zostali odznakami Orderu Wojennego „Virtuti Militari” i Krzyżami Walecznych. Otrzymali także odznaki pamiątkowe, np. Odznaki Frontu Litewsko-Białoruskiego.

Pokaz uzupełniają oryginalne plakaty z 1920 r., mapy, sylwetki mundurowe i broń.

Alina Sokołowska

Podpisy do fotografii :

1.Sekcja szwadronu kulomiotów 1 Pułku Ułanów Wlkp.(15 Pułku Ułanów Poznańskich) przy 7,62 ciężkim karabinie maszynowym syst. Maxima, zdobytym na bolszewikach podczas walk pod Słobodą, 8 – 9 sierpnia 1919 r.

2.Ułani 1 Pułku Ułanów Wlkp. przy kuchni polowej, Krasne, 5 sierpnia 1919 r.

3.Żołnierze 56 Pułku Piechoty budujący schron bojowy nad Ptyczą, marzec 1920 r.

4.Bateria 14 Pułku Artylerii Polowej Wlkp. na pozycji pod Szaciłkami, 21 – 22 kwietnia 1920 r.

AS