Wystawa – Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich, 95 rocznica ustanowienia

Wystawa: ODZNAKA PAMIĄTKOWA WOJSK WIELKOPOLSKICH 95 Rocznica  Ustanowienia

Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich

Ustanowiona w dniu 14 marca 1920 r. i zatwierdzona Rozporządzeniem Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 14 maja 1920 r. odznaka była nagrodą „…dla upamiętnienia zbrojnego odruchu narodowego celem zrzucenia znienawidzonego jarzma pruskiego, i połączenia się z Macierzą, oraz okresu organizacji i działalności Wojsk Wielkopolskich…”. Była jedną z najczęściej nadawanych wojskowych odznak pamiątkowych okresu międzywojennego.

Odznaka zaprojektowana przez Henryka Nowodworskiego, redaktora gazety wojskowej „Ku chwale Ojczyzny”, zawiera niezwykłą symbolikę. Jest to przede wszystkim zwycięski „Szczerbiec” – miecz koronacyjny królów polskich, dobyty częściowo (znak użycia w boju) z pochwy, ozdobionej „wstęgą o barwach narodowych”, nałożony na czarny krzyż, symbolizujący pruskiego zaborcę. Na ramionach krzyża zawieszono rozerwane kajdany, oznaczające „skruszone pęta niewoli”. Na pochwie monogram z liter „WW” (Wojska Wielkopolskie).

Na patentach wręczanych osobom wyróżnionym odznaką podano (w ozdobnej winiecie ramkowej) nazwy wszystkich większych oddziałów Wojsk Wielkopolskich.

Wystawa jest pierwszą monograficzną prezentacją tej najpopularniejszej i najbardziej charakterystycznej odznaki nadawanej za udział w Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919. Z największej w kraju kolekcji źródeł i materiałów do dziejów Powstania Wielkopolskiego i Wojsk Wielkopolskich 1918-1919, znajdującej się z Wielkopolskim Muzeum Wojskowym, wybrano znaczący zbiór odznak, legitymacji, patentów, dokumentów i fotografii oraz przedmiotów o charakterze pamiątkowym. Na wystawie pokazane są też mundury i inne znaki, wojskowe i weterańskie.

W drugiej części wystawy zaprezentowana jest kolekcja znaków, umundurowania i oporządzenia 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej im. gen. broni Józefa Dowbora-Muśnickiego, dziedziczącej tradycje części oddziałów Wojsk Wielkopolskich. Już w 1996 r. przyjęła wizerunek Odznaki Pamiątkowej Wojsk Wielkopolskich jako jeden ze swych głównych znaków. Obecnie najczęściej spotykamy go na odznakach pamiątkowych i oznakach rozpoznawczych brygady, noszonych na rękawach kurtek i bluz mundurowych.

Odznaka jest do dzisiaj jednym z najważniejszych, obok Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego, symboli Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Przypomina nieżyjących już bohaterów walk o odzyskanie niepodległości oraz ideę ducha walki o zniesienie zaboru pruskiego.

Cennym uzupełnieniem wystawy przygotowanej na bazie zbiorów własnych Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego jest zespół obiektów z kolekcji znanego wielkopolskiego historyka-regionalisty Eligiusza Tomkowiaka.

Ekspozycja czasowa Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich. 95 rocznica ustanowienia, Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, otwarcie 15.03. 2015, g. 12.00, czynna do 6.09.2015; kurator: Jarosław Łuczak, asystent: Anna Szukalska-Kuś, współpraca: Eligiusz Tomkowiak

Z  satysfakcją zamieszczam powyższe informacje skreślone ręką pana Jarosława Łuczaka,  kierownika Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego w Poznaniu i kuratora przedmiotowej wystawy. Czynię to jeszcze z jednego powodu. Mam ciągle przed oczami postać oficera  naszego Wojska, który miał na głowie beret uformowany na wzór zachodnioeuropejskich armii. Bolesny to był widok, ponieważ pokazuje on jasno, że nasza armia cierpi nie tylko na niedostatek uzbrojenia…

Krzysztof Czarnecki

Oddział Poznański