Konrad A. Czernielewski – Służba hydrograficzna i meteorologiczna Polskiej Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej

Konrad A. Czernielewski

Służba hydrograficzna i meteorologiczna Polskiej Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej

Służba hydrograficzna i meteorologiczna Polskiej Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej

W dniu 19 lutego 1920 r. utworzono Urząd Hydrograficzny Polskiej Marynarki Wojennej, którego szefem został kpt. mar. Józef Unrug, od 1925 r. dowódca Floty w Gdyni. W roku 1919 na potrzeby floty zakupiono w Hamburgu statek „Wotan”, który w Marynarce Wojennej otrzymał nazwę ORP „Pomorzanin”. Okręt ten wykorzystywano do prowadzenia obserwacji hydrologicznych i meteorologicznych. Natomiast pierwsza polska stacja meteorologiczna działała w Wolnym Mieście Gdańsku. Jednakże już pod koniec 1921 r. rozważano konieczność jej przeniesienia na terytorium II Rzeczypospolitej. Stało się to realne po zbudowaniu portu handlowo-pasażerskiego w Gdyni w 1923  r., a w trzy lata później portu wojennego na Oksywiu w Gdyni.

W lutym 1922  r. doszło do porozumienia między Służbą Hydrograficzną (d.  Urzędem) Marynarki Wojennej i Państwowym Instytutem Meteorologicznym. W rezultacie tego porozumienia powołano do życia Wydział Morski PIM. Jesienią 1926  r. zorganizowano w Wydziale Morskim służbę sygnalizacyjną zagrożenia lodami. Stacje lodowe działały w Rozewiu, na Helu, w Gdyni i w Tczewie. Po rozbudowie portu w Gdyni przeniesiono Wydział z Gdańska do Gdyni. Z uwagi na to, że zadania hydrografii przekazano władzom cywilnym – PIM, 25 lutego 1922 r. wycofano ze służby ORP „Pomorzanin”. W wyniku kolejnego porozumienia Marynarki Wojennej i PIM, ale także dowództwa Floty, Polskiej Akademii Umiejętności oraz instytucji naukowo-badawczych – przekształcono Wydział Morski w Obserwatorium Morskie. Na początku lat trzydziestych ponownie zmieniono nazwę placówki, powołując do życia Oddział Morski PIM, z siedzibą w Gdyni przy ul. Jerzego Waszyngtona 42.

Od 1 czerwca 1931 r. aż do wybuchu wojny kierował pracami Obserwatorium Morskiego, a potem Oddziału – adiunkt kpt. żeglugi wielkiej Stanisław Dłuski, dawny oficer rosyjskiej marynarki wojennej i dyrektor Szkoły Morskiej w Baku. S. Dłuski jednocześnie wykładał w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni. W dniu 2 czerwca 1922 r. Służba Hydrograficzna Marynarki Wojennej otrzymała nazwę Biura Hydrograficznego, a od grudnia tegoż roku jego szefem był kpt.  mar. Jerzy Kłossowski, absolwent francuskiej École Hydrographique. Funkcję tę pełnił do 1925 r., będąc jednocześnie dowódcą ORP „Pomorzanin”, która to jednostka powróciła do służby w polskiej flocie wojennej. Postarał się o to sam kpt. mar. J. Kłossowski uznając, iż: „Hydrografia morska bez okrętu hydrograficznego równa się kawalerji bez konia i jest przeto zjawiskiem anormalnym”. Pomysłowi temu przeciwny był ówczesny dowódca Floty kmdr Jerzy Świrski, ale na szczęście innego zdania był szef Kierownictwa Marynarki Wojennej kontradm. Kazimierz Porębski. Jerzy Kłossowski uważał, że: „Komandor Świrski bardzo czuły pod względem swego prestiżu, nie mógł się pogodzić z myślą, że wśród podległych mu jednostek znajdzie się okręt, wprawdzie mały, ale nad którym nie będzie sprawować władzy”. W rezultacie ORP „Pomorzanin” znów znalazł się w składzie okrętów Marynarki Wojennej, aż do 14 lutego 1932 r., kiedy to został wycofany ze służby. Zastąpił go trałowiec „Mewa”, który został przebudowany na okręt hydrograficzny i przemianowany na ORP „Pomorzanin”.

W lipcu 1926 r. Polska została członkiem Międzynarodowego Biura Hydrograficznego z siedzibą w Monako. Wstąpienie do tej organizacji przyniosło nie tylko wymierne korzyści związane z dostępem do nowych technik pomiarowych czy danych i informacji z zakresu hydrografii. Miało także pewien aspekt polityczny i propagandowy – było to uznanie faktu istnienia Rzeczypospolitej Polskiej nad Bałtykiem. Oficjalnym reprezentantem Polski w Międzynarodowym Biurze w Monako było Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej. Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej zakończyło swą działalność 4 września 1939 r., gdy ówczesny jego szef – kmdr ppor. Artur Reyman otrzymał rozkaz o jego likwidacji: „w sensie zniszczenia wszystkich dokumentów i akt tajnych”.

Szerzej – wpisz w wyszukiwarce: oblicza wojny. Tom 2 – Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego