Warszawa – Zaproszenie na spotkanie (kwiecień 2018)

Oficer i żołnierz wojsk radiotelegraficznych (łączności). Album Mundurów I Polskiego Korpusu aut. gen. Józefa Dowbor Muśnickiego wydany w Warszawie w 1918 r.

ZARZĄD ODDZIAŁU STOŁECZNEGO

uprzejmie zaprasza na spotkanie, na którym:

Pan Tadeusz BIAŁEK

wygłosi referat nt.:

Umundurowanie formacji polskich w Rosji w czasie I wojny światowej

Umundurowanie Wojsk Polskich w Rosji w okresie I wojny światowej.

W czasie, gdy w Rosji dochodzi do próby przewrotu wojskowego, a bolszewicy coraz natarczywiej usiłują zdestabilizować państwo i armię, powstaje długo oczekiwana największa jednostka Wojsk Polskich na Wschodzie. Złożyło się na to kilka czynników.
Ale początek historii I-go Korpusu Polskiego miał miejsce znacznie wcześniej. W Rosji po abdykacji cara i rewolucji lutowej nastąpiło rozprężenie. Po rewolucji lutowej w marcu powstaje Rząd Tymczasowy, który 29 marca wydaje odezwę o uznaniu prawa narodu polskiego do utworzenia niepodległego i zjednoczonego państwa polskiego. Wszyscy Polacy pełniący służbę w wojsku rosyjskim poczuli potrzebę organizacji odrębnych związków i formacji polskich. Na fali tej „odwilży” powstawały różne organizacje. Pierwszą taką organizacją (marzec 1917 r) był Związek Polaków Wojskowych. W dniu 16-go kwietnia w Piotrogrodzie zwołano zjazd wszystkich komórek ZPW w celu połączenia sił z przedstawicielami społeczeństwa polskiego i wspólne podjęcie wysiłków w zorganizowaniu Wojska Polskiego w Rosji. Porozumienia niestety nie osiągnięto ponieważ partie,mające przedstawicieli w Dumie, zajęły rozbieżne stanowiska i tylko organizacja Konfederacja Wojskowa Polska chciała jak najszybciej stworzyć Wojsko Polskie. Komitet Narodowy na posiedzeniu bez udziału wojskowych powziął decyzję wystąpienia do władz Rosji o stopniowe rozszerzenie i rozbudowę już istniejącej Dywizji. Głos Komitetu Narodowego przeważył i wspólnie utworzona została delegacja do Ministerstwa Wojny. Ówczesny minister wojny Guczkow po wysłuchaniu delegacji zgodził się na rozbudowę polskich sił do trzech korpusów. Wśród polityków i wysokich urzędników Polaków narastał jednak rozłam. Powstały dwa obozy: zwolennicy, czyli Komitet Narodowy, i przeciwnicy tzw. Stronnictwo Demokratyczne z liderem Aleksandrem Lednickim. W tym czasie mianowano nowego ministra wojny został nim gen Kiereński, który celowo był mylnie poinformowany przez Lednickiego, że społeczeństwo polskie nie życzy sobie formowania w Rosji Wojska Polskiego. Władze rosyjskie zwlekały z wykonaniem z rozkazu Ministerstwa Wojny wykorzystując niezgodę panująca wśród polskich elit. Pod koniec kwietnia, żołnierze – Polacy nie mogąc dostać się do Dywizji Strzelców Polskich zorganizowali zjazd w Rzeżycy, a następnie w Mińsku Litewskim zorganizowano Zjazd Delegatów Wojskowych Polaków Frontu Zachodniego. Przyjęte tam uchwały spowodowały cały szereg zjazdów okręgowych w armiach, korpusach i dywizjach na froncie i znowu powstał rozłam. Jedni domagali się natychmiastowego wyłączenia Polaków z armii rosyjskiej inni wręcz przeciwnie kategorycznie nie chcieli Wojska Polskiego tylko demobilizacji i powrotu do kraju. Tak duże rozbieżności spowodowały zwołanie ponownego Zjazdu Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie w czerwcu 1917 r. Na zjeździe wyłoniły się trzy ugrupowania: prawica grupująca zwolenników organizacji Wojska Polskiego wyodrębnionego ze struktur rosyjskich i osiągnięcia statusu wojsk koalicyjnych, centrum uważało, że organizowane wojsko powinno pozostać w strukturach armii rosyjskiej i lewica przeciwna jakiegokolwiek grupowania Polaków w osobnych oddziałach. 13-go czerwca siedmiu delegatów ugrupowania lewicowego opuściło obrady uznając je za niekompetentne i nie posiadające mandatu społeczeństwa polskiego. 15-go czerwca odczytano list A. Kiereńskiego do delegatów zjazdu. Kiereński sugerował, żeby Wojsko Polskie powstawało w oparciu o armie rosyjską, ale zachowując tylko pewną dozę samodzielności. Zjazd ogłosił szereg deklaracji i odezw min. deklaracja o stosunku do rewolucji rosyjskiej, deklarację do emigracji, uchwałę o utworzeniu wojska polskiego. Powołano też Centralny Związek Wojskowych Polaków (ZWP), w skład zarządu CZWP weszło najpierw 33 później 15 osób, przewodniczącym został chor. Władysław Raczkiewicz. Natomiast grupa lewicowców powołała Komitet Główny I-go Zjazdu Polaków Wojskowych (lewica) i wydał odezwę przeciwko formowaniu Polskiej Siły Zbrojnej. Rozłam wśród Polaków stał się faktem i wywarł jak najgorsze wrażenie w dowództwie Rosyjskiej Armii Rewolucyjnej. Całą prace nad zalegalizowaniem dalszego formowania wojska polskiego wziął na siebie Naczelny Polski Komitet Wojskowy funkcjonujący pod kierownictwem chor. Władysława Raczkiewicza. Kiereński przedstawicieli Naczpol-u nie przyjął i nie udzielił im aprobaty na przedłożone uchwały Zjazdu, ale Naczelny Wódz gen. Korniłow zatwierdza etat Pierwszego Polskiego Korpusu. Już w dniu 8-go sierpnia Naczpol powołuje na dowódcę I Korpusu Polskiego gen. por. Józefa Dowbor Muśnickiego. Dwa tygodnie później zatwierdzone zostają etaty korpusu i rozpoczyna się jego formowanie. Organizowany Korpus ma składać się z trzech dywizji ( 1-sza; 2-ga i 3-cia Dywizja Strzelców Polskich), 1-sza Dywizja Ułanów, Brygada Rezerwowa, dwie brygady artylerii (1-sza i 2-ga brygada Artylerii), dywizjon moździerzy, ciężki konny dywizjon artylerii, 1-szy Pułk Inżynieryjny, pododdziały pomocnicze i służby medyczne. Razem z rozkazem formowania I Korpusu Polskiego pojawił się problem umundurowania. Dotychczas polskie jednostki narodowe takie jak Dywizja Strzelców Polskich czy Pierwszy Pułk Ułanów korzystała z umundurowania rosyjskiego. Jeden z pierwszych rozkazów dowódcy Korpusu dotyczy właśnie umundurowania.