Warszawa – Zaproszenie na spotkanie (maj 2024)

Brama Żoliborska – pierwotnie zwana Wrotami Konstantynowskimi a po 1926 r. przemianowana na Bramę Powązkowską

ZARZĄD ODDZIAŁU STOŁECZNEGO

uprzejmie zaprasza na spotkanie, na którym

Pan Piotr KOWALUK

wygłosi odczyt nt.

Cytadela Warszawska – historia, ciekawostki i … tajemnice

Cytadela Warszawska – historia, ciekawostki i tajemnice

Po stłumieniu Powstania Listopadowego, na rozkaz cara Mikołaja I, w dniu 31 maja 1832 roku rozpoczęto prace nad wzniesieniem Cytadeli Warszawskiej. Powstała ona na terenie około 36 hektarów położonych na skarpie wiślanej. Prace budowlane przebiegały bardzo szybko i już 4 maja 1834 roku nastąpiło uroczyste otwarcie tego dużego obiektu fortyfikacyjnego. Zasadniczym celem wzniesionych umocnień nie była jednak obrona Warszawy przed atakiem wrogich wojsk, ale panowanie nad niepokornym miastem i zapobieżenie ewentualnym zrywom niepodległościowym. W przypadku powstańczego ataku potężne fortyfikacje Cytadeli skutecznie broniły kilkutysięczną załogę, a ponadto na ufortyfikowanym, ogrodzonym i strzeżonym terenie więziono polskich bojowników walczących o odzyskanie niepodległości. W jednym z budynków, który początkowo pełnił funkcję magazynu mundurowego, urządzono więzienie – słynny X Pawilon, miejsce martyrologii wielu tysięcy Polaków, z których wielu stracono na stokach Cytadeli (między innymi przywódców Powstania Styczniowego) lub zesłano na katorgę na Sybir.
Podczas I wojny światowej, po wycofaniu się z Warszawy Rosjan, do Cytadeli wkroczyły wojska niemieckie, a po zakończeniu działań wojennych i odzyskaniu w roku 1918 przez Polskę niepodległości, w dwudziestoleciu międzywojennym w znajdujących się tu koszarach stacjonowały: 21. pułk piechoty „Dzieci Warszawy”, 30. pułk Strzelców Kaniowskich oraz mieściły się między innymi skład broni i materiałów wybuchowych, Centrum Wyszkolenia Rusznikarzy oraz Centrum Wyszkolenia Gołębi Meldunkowych.
Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku teren Cytadeli był intensywnie bombardowany przez lotnictwo niemieckie, a po zdobyciu miasta, stacjonowały tu jednostki okupanta. Podczas Powstania Warszawskiego nie powiodły się wielokrotnie ponawiane próby opanowania Cytadeli.
W styczniu 1945 roku, po zaskoczeniu niemieckiej załogi przez żołnierzy I Armii WP Cytadela po krótkich walkach została opanowana, wróciło do niej polskie wojsko, a częściowo odbudowane, wyremontowane lub wzniesione nowe obiekty stały się kolejno siedzibą Dowództwa Warszawskiego Okręgu Wojskowego, Dowództwa Wojsk Lądowych i Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, a także jednostek zabezpieczających funkcjonowanie tych instytucji.
Pod koniec XX wieku pojawiły się plany przekształcenia terenu zabytkowej Cytadeli (1. lipca 1965 roku dokonany został wpis do rejestru zabytków) w duży kompleks muzealny. Oprócz funkcjonującego od roku 1963 Muzeum X Pawilonu, do jednej z kaponier z Fortu Czerniakowskiego przeniesione zostało Muzeum Katyńskie, 13 sierpnia 2023 r. w nowej, własnej siedzibie rozpoczęło swoją działalność Muzeum Wojska Polskiego oraz znalazło tu swoją siedzibę tworzone od podstaw Muzeum Historii Polski.
Jeszcze do niedawna zajmowany przez wojsko i niedostępny teren Cytadeli zmienił swoje funkcje, muzea zapraszają do zwiedzania swoich ekspozycji, a rozległy teren zaprasza do spacerów wśród zabytkowych budowli i zieleni.