Warszawa – Zaproszenie na spotkanie (wrzesień 2023)

Proporczyk 6 Pułku Straży Przedniej W. X. Lit

ZARZĄD ODDZIAŁU STOŁECZNEGO

uprzejmie zaprasza na spotkanie, na którym

Pan Jacek JAWORSKI

wygłosi odczyt nt.

Orient w Wojsku Polskim i Wojsko Polskie w Oriencie

Orient w Wojsku Polskim i Wojsko Polskie w Oriencie

Ze względu na swe położenie geograficzne Polska od wieków wystawiona była na wpływy kulturalne Orientu, z którego czerpała wszystko to co uznawała za najcenniejsze, także w sferze militarnej.
Od wieku XVI wyraźnie wzmógł się wpływ Orientu na rodzaj uzbrojenia i sposobu prowadzenia walki co zaowocowało m.in. wprowadzeniem taktyki, tzw. ,,starego urządzenia polskiego”. Łączyła ona taktykę ciężkozbrojnej jazdy – husarii, z lekkością ubranych w kolczugi pancernych i chorągwi lekkich – jazdy wziętej wprost z Orientu.
Od XVIII w. mówiono już o „manii orientalnej” w Polsce. Modnym stało się wówczas posiadanie tak egzotycznych żołnierzy jak murzyni, Tatarzy, janczarzy. Ich pojawianie się miało świadczyć o bogactwie i przepychu posiadacza takich orientalnych jednostek wojskowych, dodawały mu splendoru i przysparzały rozgłos. Z Murzynów tworzono głownie orkiestry wojskowe, lecz już janczarzy i Tatarzy formowali regularne jednostki liniowe, używane też do służby pałacowej. Polsko – litewscy Tatarzy, wyznawcy wiary muzułmańskiej, rozsławili polską kawalerię w całej Europie służąc okresowo w armiach Saksonii i Prus podczas licznych wojen prowadzonych w XVIII w. To oni wdrożyli do europejskich kawalerii tradycyjną broń polską jaką była lanca. Janczarzy z kolei odbywali służbę w polskiej armii od drugiej połowy XVII w. do końca istnienia I Rzeczypospolitej. Odbywali zarówno służbę pałacową jak i liniową, pełnili funkcje reprezentacyjne. Podczas Konfederacji Barskiej do konfederatów dołączył oddział tureckich janczarów. Wraz z analogicznymi formacjami w armii saskiej, polscy janczarzy stanowili wielki unikat na tle armii europejskich.
Minął okres barokowego przepychu i mody na Orient, lecz Murzyni i Tatarzy nie do końca zniknęli z szeregów Wojska Polskiego jeszcze w XIX wieku, a ich relikty można było zaobserwować nawet i w XX w. Tatarzy walczyli wśród polskich żołnierzy w epoce napoleońskiej (szwadron tatarski gwardii Napoleona przy 1 pulku szwoleżerów), podczas Powstania Listopadowego i wojny polsko – bolszewickiej.
Wszystkie te egzotyczne formacje miały istotny wkład w polską tradycję wojskową, pozostawiły po sobie wyraźny ślad w postaci taktyki, uzbrojenia, słownictwa i umundurowania.
Z drugiej strony skomplikowana i dramatyczna historia Polski spowodowała, że polskie oddziały wojskowe pojawiały się w krajach Orientu. Najbardziej i spopularyzowane są dzieje polskich jednostek na Bliskim Wschodzie w trakcie II wojny światowej. Lecz zjawisko to trwało także przez okres XIX w. i z pewnością jest mniej znane nawet osobom interesującym się historią. W tym kontekście należy wymienić Legiony Polskiej na ziemiach lennika Porty Ottomańskiej jaką była w końcu XVIII w. Wołoszczyzna, polska gwardia szacha Iranu, szwadron polskich ułanów króla Grecji, zaliczanej w XIX w. do krajów Orientu, odziały polskie w Turcji podczas wojny krymskiej, polskie ekspedycje wojskowe w celu wsparcia powstań muzułmańskich ludów Kaukazu czy Legion Polski w Turcji w 1877 r.